سیمین ساق، بانک شعر پارسی

 
اسدی توسی
سیمین ساق » اسدی توسی » گرشاسپ نامه » خبر یافتن فریدون از آمدن نریمان

ازین مژده چون آگهی یافت شاه

بر افروخت از ماه برتر کلاه

هزار اسپ بالای زرینه ساز

فرستاد با لشکر از پیشباز

دو ره پیل سیصد چو دریا به جوش

ز برگستوان دار و از درع پوش

ز صندوق پیلان خروشنده نای

غریوان شده زنگ و کوس و درای

دو صد پیل در دیبه رنگ رنگ

ز برشان درفش دلیران جنگ

همه پیلبانان به زرین کمر

ز دُر تاجستان ، گوشوار از گهر

پلنگان به زنجیر زرّینه بند

همان گرگ و شیر ژیان در کمند

شد آمل بهشتی نو آراسته

درم ریز و دیبا فشان خواسته

سه منزل سپه داده زی راه روی

دورویه زده صف به کردار کوی

تبیره زنان پیش و بازیگران

سران می دهنده به یکدیگران

سپر در سپر گیل مشکین کله

خروشان همه چون هژیر یله

ز رنگین سپرها چنان بُد زمین

کجا چرخ در چرخ دیبای چین

همه مردم شهر بی راه و راه

زده صف به دیدار فغفور شاه

طرازیده بر پیل اورنگ اوی

ز گوهر گرفته جهان رنگ اوی

یکی چتر طاووس رنگ از برش

ابر سر ز یاقوت و دُر افسرش

بَر درگه شه چو آمد فراز

چنان کش همی دید شاه از فراز

ز پیل زیان آوریدند زیر

زمانی بماندند بر جای دیر

ببردند زی کاخ شاه بلند

نهادند بر پایش از زرّ بند

فریدون نیاورد ازو هیچ یاد

نپرسیدش از بُن نه امید داد

برش نیز یک هفته نگذاشت کس

بباد فرهش بد همین کرد بس

نریمان بر شه شد از گرد راه

گرفت آفرین داد نامه به شاه

نخست از نثار آنچه بُد پیش برد

پس آن گه دگر هدیه ها برشمرد

به یک هفته در هفتصد بار شش

بُد از پیش شه مردم بارکش

همی گفت چون کشور چین که دید

که چندین شگفت از وی آمد پدید

نه در گنج ماند و نه در کاخ جای

نه در باغ و ایوان و نه در سرای

کشنده سته مانده بی پای و پی

شمارنده از رنج خون گشت خوی

از آن پس نریمان به پای ایستاد

فروبست دست و زبان برگشاد

به بوسه نشان کرد مر خاک را

گرفت آفرین خسرو پاک را

ز فغفور و آرایش کشورش

سخن راند و از گنج و از لشکرش

که شاهی سزا افسر و گاه را

ندیدم چو او جز شهنشاه را

اگر بر خرد خیره بیداد کرد

شدش گنج و رنجش همه باد کرد

نپیچد شه از مردمی رأی خویش

فرستدش دلخوش سوی جای خویش

نباید بُد ایمن به بخت ارچه چیر

که دولت نماندست یک جای دیر

که داند که این چرخ بدساز چیست

نهانیش با هر کسی راز چیست

به رنجست آنکش هنرها مِهست

نکوکاری و نیکنامی بهست

که ماند نکونامی ایدر به جای

بود با تو نیکی به دیگر سرای

شمر یافه تر زندگانی تو آن

که نکنی نکویی و داری توان

بود دوری از بد ره بخردی

بهی نیکی و دوریت از بدی

به تلخی چو ز هست خشم از گزند

ولیکن چو خوردیش نوشست و قند

ببخشود شه ز آن سخن ها و گفت

بزرگی فغفور نتوان نهفت

ورا این بزرگیش بی راه کرد

که با ما به کین دست بر ماه کرد

ازین نیست باد فره اکنونش بیش

که یک هفته شد تا نخواندمش پیش

ببر خلعت و بند بردار ازوی

به پوزش دلش پاک از اندُه بشوی

بگویش گناه از تو آمد نخست

که فرمان ما داشتی خوار و سست

کمان ، گاه ضحاک بنداختی

چو گاه من آمد به زه ساختی

من این بد مکافات آن ساختم

نه ز آن کارج تو شاه نشناختم

کنون بودنی بود مندیش هیچ

امید بهی دار و رامش پسیچ

مر این خانه را خانه خویش دان

مرا گرچه بیگانه از خویش دان

به تو گر بدی کردم از آزمون

به هر بد کنم صد نکویی فزون

ز دیدار تو شرم دارم همی

بدین کرده ها پوزش آرم همی

ز خواری و رنجی کت آمد مشیب

گه گیتی چنینست بالا و شیب

سپهر روان با کسی رام نیست

ز نیک و بد و ماش آرام نیست

چو پرّنده مرغیست فرخنده بخت

جهان باغ و ماها سراسر درخت

به باغ اندرون مرغ پرّان ز جای

نشیند بر آن شاخ کآندیش رأی

بر آن باش فردا که هر دو به کام

نشینیم یک جای و گیرم جام

نریمان شد و برد خلعت پگاه

بپوشید و شد شاد فغفور شاه

گرفت آفرین پشت را داد خم

ز شادی به چشم اندر آورد نم

چو شاه فروزندگان از سپهر

ز پیروزه گون تخت خود دید چهر

فریدون پگه کرد سوری پسیچ

کز آن سان نبد دیده فغفور هیچ

به گلشن گهی کز دو سو داشت در

نمودند دیدار با یکدیگر

ز هر در درآمد یکی ، تا ز جای

نه برخاست باید یکی را به پای

به بر یکدیگر را گرفتند شاد

به پوزش سخن چند کردند یاد

نخستین گرفتند بر خوان نشست

پس از آن گه به بگماز بردند دست

نشستنگهی بود ایوان چهار

ز هر گونه آراسته چون بهار

میان اندرون خانه رنگ رنگ

ز مینا گِل او ز بیجاده سنگ

همه بومش از صندل و چوب عود

بدو اندر از زرّ سیصد عمود

معلق بدو چارصد کنگره

ز جزع و بلور و گهر یکسره

بساطش سراسر زبر جد نگار

همه شفشه زرّ بد پود و تار

ابر پیشگه تختی از لاژورد

گهر در گهر ساخته سرخ و زرد

دو صد طاس پر عنبر از پیش تخت

زده در میانشان ز مرجان درخت

ز زرّ بی کران نار و نارنج بود

که هر یک بهای یکی گنج بود

همه دانه نار یاقوت و دُر

ز کافور نارنج ها کرده پُر

طبق های نقل از عقیق یمن

پُر از مشک کرده بلورین لگن

ز هر سو یکی باد بیزن ز بر

فروهشته از پرّ طاووس نر

ز کافور شمامها ریخته

تل عود و آتش برآمیخته

پر از درّ و یاقوت هر جای جام

خمی پخته می هر سوی از سیم خام

به هر گوشه جز عین یکی آب گیر

گلاب آب و دُر سنگ و ریگش عبیر

ز سیم و ز زر مرغ و پیل و دده

به نیرنگ کرده روان بر رده

چو نخچیرگاهی به وقت بهار

در او هم گلستان و هم گل به بار

هزار از بزرگان خسرو پرست

تکوک بلورین و بالغ به دست

بتان سرایی میان بسته تنگ

به کف جام وز جامه طاووس رنگ

همه سرو سیمین به زرّین کمر

همه میگسار آهوی مشک سر

به شمشاد پوینده عنبر فروش

به یاقوت گوینده در خنده نوش

فروزان به مجمر یکی عود خشک

فشانان به باد آن دگر گرد مشک

می زرد بد در بلورین ایاغ

چو در آب پاک از نمایش چراغ

نوا پیشگان بر گرفتند رود

همی جام می داد جان را درود

بدینسان فریدون مهی بیشتر

همی ساخت هر روز بزمی دگر

همه یاد فغفور چین خواستی

به شادیش با جام برخاستی

ز هر تحفه چندانش آورد پیش

که هم چین شدش خوار و هم گنج خویش

از آن پس نریمان یل را نواخت

ز بهرش بسی خسروی هدیه ساخت

صدش بدره بخشید دینار گنج

ز هر دیبه رخت پنجاه و پنج

دو صد ریدگ ترک با اسپ و ساز

پری چهره سی خادم دلنواز

ز شمشیر و ترگ و سپر بی شمار

ز خفتان و از درع و جوشن هزار

ز گستردنی بار سیصد هیون

شراع و ستاره ده از گونه گون

زرنج و همه غور و زابلستان

هم از بلخ تا بوم کابلستان

بدو داد پیوسته تا مرز سند

نبشته همین عهدها بر پرند

سزا هر که را بود با او بهم

گهر داد و بالا و زرّ و درم

دگر هر چه بُد اندر آن بزمگاه

ز خوبان و از فرش وز تخت و گاه

ببخشود یکسر به فغفور چین

یکی کرسی نغز دادش جز این

ز زر بر سرش کودکی میگسار

به کف جامی از گوهر شاهوار

هر آن گه که شه دست بفراشتی

وی آن جام می پیش او داشتی

چو خوردی به آواز گفتی که نوش

ازو بستدی باز بودی خموش

شراعی که از پرّ سیمرغ بود

بدادش پُر از گوهر نابسود

دگر تاجی از گوهر شاهوار

که شب شمع با او نبودی به کار

بدادش ز بیچاره تختی دگر

طرازیده بر پشت شیری ز زر

که هر ساعت آن شیر جستی ز جای

زدی نعره آن گه نشستی ز پای

به کام اندر آتش دمیدی ز دور

شدی زو هوا پُر بخار بخور

دو یاقوت دادش دگر لعل رنگ

صد و بیست مثقال هر یک به سنگ

چهل دّر دیگر همه نابسود

که هر یک مِه از خایه باز بود

به مثقال سی سرخ گوگرد پاک

به یکپاره چون اختری تابناک

دگر هر چه از چین بُد آورده چیز

سراسر بدو باز بخشید نیز

به درگاه او باز فغفور شاه

ببخشید یک یک همه بر سپاه

جز آن افسرین گوهر شاهوار

دگر آنچه در راهش آمد به کار

شه گیتی از بهر گرشاسب باز

بسی هدیه گونه گون کرد ساز

هم از کوس و منجوق وز تخت زر

هم از پیل و بالا و تیغ و کمر

قبا و کلاه گهربفت خویش

دگر هدیه هر چیز دَر گنج بیش

همه بوم ماهان و جای مهان

هم از قهستان تا در اصفهان

بدو داد تا مرز قزوین و ری

یکی عهد بر نامش افکند پی

مهانی که بودند با او به چین

سزا هدیه ها داد نو هم چنین

تازه ها

  • تک بیت قصبهای زربفت و خزهای نرم از نظامی گنجوی
  • تک بیت هم صحبتان به بازی شطرنج سرخوشند از بیدل دهلوی
  • تک بیت همه از خاطرم گریخته اند از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت ندیدند با چرخ گردان نبرد از فردوسی
  • تک بیت تحقیق را به ما و من افتاده اختلاف از بیدل دهلوی
  • تک بیت بر من از لطف آفرین ها گفت از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت نیست صادق دشت پیمای طلب را تشنگی از صائب تبریزی
  • تک بیت عیب پوشند و در هنر نگرند از جامی
  • تک بیت پیش آن کس کز دل گرم است در آتش مدام از صائب تبریزی
  • تک بیت در سیاست موافقش دیدم از ملک الشعرای بهار

    • تعداد ابیات منتشر شده : 510165