پیام داد بمن بنده دوش باد شمال

ز حضرت ملک مال بخش دشمن مال

که شمر شکر بحضرت رسید و بپسندید

خدایگان جهان خسرو خجسته خصال

توهم شعرا کی رسد بحضرت تو

کجا بلند بود با جلال عرش تلال

ثنا بسنده کند تا عطاش فرض شود

سخای او بشناسد گه نوال و جدال

در خزانۀ جود ملک تعنت خصم

چگونه بندد و آن ایزدی در اقبال

نخست بیت چو آغاز مدح خواهی کرد

جواب بدره دهد بیت را به بیت المال

کمال مرتبت ار بامکان همت اوست

نه واجبست که هرگز فلک رسد بکمال

فرود عرش هر آنجا که وهم برفکنی

بوهم همت او را بود نشان فعال

فرشته بی خطر آنجا گذر نکرد هگرز

که بر ناوک پیکان آن فرشته فعال ،

بتیغ نصرت او بر اجل فشاند گهر

بباغ دولتش اندر ابد نشاند نهال

ز تیغ جوهر جویند گاه قیمت او

ز تیغ شاه بجای گهر همه آجال

جهان بنوک سنانش بر آفرید خدای

چو او بجنبد گیتی بجنبد از زلزال

بشهر دشمنش از بستگان همت او

زلازل است ز بانگ سلاسل و اغلال

ببوم دوزخ ماند زمین هند همه

ز بس فروخته انگشت و سوخته چندال

کمر ببستن تو بر دو دست فتنه ببست

گشادن در یاجوج و فتنۀ دجال

قیاس خرجش یک ساعت از هزاران قرن

تمام ناید با دخل یک جهان عمال

بهفت کشور پیغمبرانش بایستی

چو کوس بندد برزنده پیل بر طبال

چه گفت چون ز بر لوح بر نوشت قلم

ز سال عمرش پرسید ایزد متعال

هزار چرخ و بهر چرخ بر هزاران لوح

هزار سطر و بهر سطر بر هزاران سال

خدایگانا نامی بزرگ گستردی

چو آفتاب جهانتاب بی کسوف و زوال

همه سراسر تمویه شاعرانست این

کمان فکندن و آشوب و جنگ و بالابال

نخست لفظ کند آشکار گوهر نفس

عدو چو گوهر طبعی بگاه زخم نصال

چو جای طعنه نباشد چه گفت داند خصم

چو پا نباشد کی جنبش آید از خلخال

هر آینه که تویی آفتاب هفت اقلیم

گهی ببدره فرستی عطا گهی بجوال

بهر دو بیت مضاعف کنی همی دینار

چنانکه بدره بگردون کشندگاه رحال

اگر سگی بود از بس حسد چرا بطپد

وگر ز سنگ بود پس چگونه یابد هال

هزار عیب نهادند نظم فرقان را

که سورۀ الاعراف است و سورۀ الانفال

گه تعنت گفتند هست قول بشر

گه نقیضه بماندند از شبیه و مثال

پس آنکه نظم قران کرد هیچ چیز نگفت

هر آینه سخنی گفت بر طریق محال

نخست طعنه مرا گفت بس خطا گفتی

بجد بکوش ومده عقل را بهزل و هزال

دو شاعرند ، بهنگام شعر ، گفت یکی :

غنی شدم بس و سیری گرفتم از اموال

«نه بس» «نه بس» دگری گفت گاه شعر و عطا

تهی نماند و ملا شد صحیفۀ اعمال

چگونه گویم گویم همه صحیفه تهی است

ز شعر شکر چه گویند پس جز این اقوال

وگر دو سطر تهی ماند نانوشته هنوز

تمام بهتر باشد هزینه از همه حال

امانتی است عطای تو کآسمان و زمین

همی برنج ابر تابد و بجهد خیال

اگر فغان کنم از بار شکر او نه شگفت

فغان ز لهو و ز شادی بود نه از احوال

اگر بچشمۀ حیوان کسی غریق شود

که باسلامت باقی همو دهدش وصال

یقین شناسم کز آب چشمۀ حیوان

فغان کنند چو از سرگذشت آب زلال

بشعر شکر نگه کن که رودکی گفته است :

«همه کسی را درویشی است و رنج عیال»

غم و عناست مرا گفت زین ضیاع و عقار

«فغان همی کنم از رنج گنج وضعیت و مال»

فغان بنده همان و غم عناش همین

نه جای طعنه بماند نه حیلت محتال

بشعر نیک فریبد دل ملوک حکیم

چو حور خلد روان پیامبر و ابدال

فریب خصم بود عیب شهر یاران را

نه دل فریفتن نیکوان مشکین خال

هزار بیش شنیدی بت ملوک فریب

اگر جحود کند پس خرد بروست و بال

درست گفت که کس کردگار را نفریفت

گر اعتقاد کند بیره است و کافر وضال

فریب از آرزوست ، آرزو همیشه بدل

خدای بیدل و جانست و نیز بیغم وحال

نه نعمت از پی مدح و غزل دهد چو ملوک

نه زلف مشکین جوید نه قامت میال

نه کردگار ز جهال روزگار مسیح

خبرش داد ازین قیل و قال و آن احوال

چه سرزنش رسد اکنون مرا و شعر مرا

اگر حکایت کردم ز اهل جهل و ضلال

بگفت آنچه پسندیده نیست ملکانی

نگفت آنچه نکوهیده نیست مذهب غال

ز فرض داد یک انگشتری بگاه نماز

نتیجه مذهب غال آمد و چنان اشغال

وگر سوار گرفت و حصار کفر گشاد

نه خیبرست چو بدکر نه عمر و چون چیپال

به نیمساعت گفتم هزار گنج مبخش

ازین حدیث بگفتا چه آید از جهال

همال هرگز خادم نوشت و مولانا

سوی همال نکردی سپهر جاه و جلال

اگر مخاطبه یاردت کرد اختر و چرخ

طغان نویسد مهتاب و آفتاب ینال

اگر ز روی تعبد رهی و بندۀ تست

ز روی خدمت من نیز خادمم نه همال

دوست گفتم کت صد هزار سال بقاست

ببخش خردک بانداز ، ای شه ابطال

چنینت بود و چنین باد و همچنین باشد

بقا فزون تر و نونو ز ذوالجلال جلال

بدین کفایت جود اندرست و غایت مدح

بدین عنایت بخت اندرست و فرخ فال

نگفتمت که مرا جاودانه نعمت بس

دگر نخواهم کردن گه نوال سؤال

نصیب سایل را این بس است گفت رهی

هزار چندین امید دارم از خرطال

بدان دو بیت مدیح شریف طعنه زدست

بزر سرخ و سفال و بفاضل و مفضال

درست فاضل و مفضول باید از ره راست

ضرور تست سروی و سرین گور و غزال

بزر سرخ و سفال اندرون چه داند گفت

هر آنکه فرق شناسد میان شیر و شکال

ز زر سرخ گرانمایه تر چه دانی نیز

بگیتی اندر ، یا خوار مایه تر ز سفال

وگر بشاعری من مقر نیاید او

چنانکه گفت نه جنگست مر مرا نه جدال

نه عجز بود کلیم خدای را چو عدو

بحیله گفت همی اژدها کنم بجبال

بس اند مایه که تمویهش آشکاره شود

وگر نه هیچ نپیچاند اینچنین امثال

دگر معارضه ظن برد زو عجب نبود

ز کوه و سنگ جواب آید و ز دیو خیال

ایا بحکمت از اطفال و هیبت از اطلال

تو از عقاب خشنش آری از براق عقال

نه شاعرست هر آنکو دو بیت نظم کند

نه کیمیاست همه یکسره رماد و رمال

چنانکه گفتم لؤلؤ برآید از لؤلؤ

نه تاج تمسیح آید ز عقد ماهی وال

مرا که شاه پسندید و پاک خاطر او

چو آفتاب بتوحید پاک داده مقال

اگر ترا خرد و خدمت ملوکستی

بکاه مدح خداوند چون شنیدی قال

اگرت موی بسر بر همه زبان گردد

ز بیم سر همه یک سر چرا نگردد لال

اگر نبود سزاوار بدره شهر رهی

تفضل است و تفضل به است گاه نوال

وگر نبود تفضل غلط فتاد برو

زبان بریدن تو واجبست و زخم کفال

خدایگان خراسان نوشتی اول شعر

کجاست هند و کجا نیمروز و رستم زال

مگر بشهر تو باشد بشهر ما نبود

هوای با دندان و قضای با چنگال

قدر خرید ندید هیچکس دوال قضا

اگر بدستی پوشیده نیست بر اطفال

گمان بری که بتاریخ کس بزرگ شود

زمین سیمین چهر و هوای زر اشکال

بر آسمان شدن مصطفی ز هجرت بود

کجا گرفت بر او از محرم و شوال

ز بخت نصر نه تاریخ عبری است دلیل

نه یزدگرد گرفت از زوال ملک نیال

همان عطا که ازو ذره بود کوه و زمی

چگونه بار بود و یک بر دو صد حمال

سپاس باد که نامت بصیر داد خدای

نبهره نیک شناسد ز سیم خرد و حلال

بهانه نیست سخا را دگر بهانه مجوی

کرانه نیست عطا را دگر مرنج و منال

بچون تو ابر نبندد فروغ شمسۀ دهر

بلند کوه نجنبد بچون تو باد شمال

ز تو سرشک نیاید بهار خیره مناز

ز تو نهال نیاید درخت چیره مبال

صدقت طعنه زند پشه زنده پیلان را

بجهد خویش کند گرد زنده پیل مجال

ولیکن آنکه کز بیخ کند باید کوه

بمعرکه اندر دندان پیل باید و بال

نخست مصرع من بر نگین نگار کنند

هنوز مصرع دیگر خرد سگال سگال

خیال شعر تو هرگز زمین ما بنسود

زبان ناقد اشعار و مطرب قوال

ایا یگانه بهر فن ز طول و عرض جهان

کجا زمانه کند عرض بیهمال رجال

بپیش تیغ تو کی سبز گشت آز و اجل

ز پیش مال تو کی بی نیاز گشت آمال

همیشه تا بنگاری بشکل ماند شکل

همیشه تا بنویسی بدال ماند دال

ثناء جود تو گسترده باد گرد جهان

چنان کجا صلوات رسول باشد و آل