سیمین ساق، بانک شعر پارسی

 
نظامی گنجوی
سیمین ساق » نظامی گنجوی » شرف نامه » بخش ۱۲ - آغاز داستان و نسب اسکندر

بیا ساقی آن آب حیوان گوار

به دولت سرای سکندر سپار

که تا دولتش بوسه بر سر دهد

به میراث خوار سکندر دهد

گزارنده نامه خسروی

چنین داد نظم سخن را نوی

که از جمله تاجداران روم

جوان دولتی بود از آن مرز و بوم

شهی نامور نام او فیلقوس

پذیرای فرمان او روم و روس

به یونان زمین بود مأوای او

به مقدونیه خاص تر جای او

نو آیین ترین شاه آفاق بود

نوا زادهٔ عیص اسحق بود

چنان دادگر بود کز داد خویش

دم گرگ را بست بر پای میش

گلوی ستم را بدان سان فشرد

که دارا بدان داوری رشک برد

سبق جست بر وی به شمشیر و تاج

فرستاد کس تا فرستد خراج

شه روم را بود رایی درست

رضا جست و با او خصومت نجست

کسی را که دولت کند یاوری

که یارد که با او کند داوری

فرستاد چندان بدو گنج و مال

کزو دور شد مالش بد سگال

بدان خرج خشنود شد شاه روم

ز سوزنده آتش نگهداشت موم

چو فتح سکندر در آمد به کار

دگرگونه شد گردش روزگار

نه دولت نه دنیا به دارا گذاشت

سنان را سر از سنگ خارا گذاشت

در این داستان داوریها بسیست

مرا گوش بر گفتهٔ هر کسیست

چنین آمد از هوشیاران روم

که زاهد زنی بود از آن مرز و بوم

به آبستنی روز بیچاره گشت

ز شهر وز شوی خود آواره گشت

چو تنگ آمدش وقت بار افکنی

برو سخت شد درد آبستنی

به ویرانهٔ بار بنهاد و مرد

غم طفل می خورد و جان می سپرد

که گوئی که پرورد خواهد تو را

کدامین دده خورد خواهد تو را

وز این بی خبر بد که پروردگار

چگونه ورا پرورد وقت کار

چه گنجینه ها زیر بارش کشند

چه اقبالها در کنارش کشند

چو زن مرد و آن طفل بی کس بماند

کس بی کسانش به جائی رساند

که ملک جهان را ز فرهنگ ورای

شد از قاف تا قاف کشور گشای

ملک فیلقوس از تماشای دشت

شکار افکنان سوی آن زن گذشت

زنی دیده مرده بدان رهگذر

به بالین او طفلی آورده سر

ز بی شیری انگشت خود می مزید

به مادر بر انگشت خود می گزید

بفرمود تا چاکران تاختند

به کار زن مرده پرداختند

ز خاک ره آن طفل را برگرفت

فرو ماند از آن روز بازی شگفت

ببرد و بپرورد و بنواختش

پس از خود ولیعهد خود ساختش

دگرگونه دهقان آزر پرست

به دارا کند نسل او باز بست

ز تاریخها چون گرفتم قیاس

هم از نامه مرد ایزد شناس

در آن هر دو گفتار چستی نبود

گزافه سخن را درستی نبود

درست آن شد از گفتهٔ هر دیار

که از فیلقوس آمد آن شهریار

دگر گفتها چون عیاری نداشت

سخنگو بر آن اختیاری نداشت

چنین گوید آن پیر دیرینه سال

ز تاریخ شاهان پیشینه حال

که در بزم خاص ملک فیلقوس

بتی بود پاکیزه و نوعروس

به دیدن همایون به بالا بلند

به ابرو کمانکش به گیسو کمند

چو سروی که پیدا کند در چمن

ز گیسو بنفشه ز عارض سمن

جمالی چو در نیم روز آفتاب

کرشمه کنان نرگسی نیم خواب

سر زلف بیچان چو مشک سیاه

وزو مشگبو گشته مشکوی شاه

بر آن ماه رو شه چنان مهربان

که جز یاد او نامدش بر زبان

به مهرش شبی شاه در برگرفت

ز خرمای شه نخلین برگرفت

شد از ابر نیسان صدف باردار

پدیدار شد لؤلؤ شاهسوار

چو نه مه برآمد بر آبستنی

به جنبش درآمد رگ رستنی

به وقت ولادت بفرمود شاه

که دانا کند سوی اختر نگاه

ز راز نهفته نشانش دهد

وز آن جنبش آرام جانش دهد

شناسندگان برگرفتند ساز

ز دور فلک باز جستند راز

به سیر سپهر انجمن ساختند

ترازوی انجم برافراختند

اسد بود طالع خداوند زور

کزو دیدهٔ دشمنان گشت کور

شرف یافته آفتاب از حمل

گراینده از علم سوی عمل

عطارد به جوزا برون تاخته

مه و زهره در ثور جا ساخته

بر آراسته قوس را مشتری

زحل در ترازو به بازیگری

ششم خانه را کرده بهرام جای

چو خدمتگران گشته خدمت نمای

چنین طالعی کامد آن نور ازو

چه گویم زهی چشم بد دور ازو

چو زاد آن گرامی به فالی چنین

برافروخت باغ از نهالی چنین

در احکام هفت اختر آمد پدید

که دنیا بدو داد خواهد کلید

از آن فرخی مرد اخترشناس

خبر داد تا کرد خسرو سپاس

شه از مهر فرزند پیروز بخت

در گنج بگشاد و برشد به تخت

به شادی گرائید از اندوه رنج

به خواهندگان داد بسیار گنج

به پیروزی آن می مشگبوی

می و مشگ می ریخت بر طرف جوی

چو شد ناز پرورده آن شاخ سرو

خرامنده شد چون خرامان تذرو

شد از چنبر مهد میدان گرای

ز گهواره در مرکب آورد پای

کمان خواست از دایه و چوبه تیر

گهی کاغذش برهدف گه حریر

چو شد رسته تر کار شمشیر کرد

ز شیر افکنی جنگ با شیر کرد

وز آن پس نشاط سواری گرفت

پی شاهی و شهریاری گرفت

تازه ها

  • تک بیت قصبهای زربفت و خزهای نرم از نظامی گنجوی
  • تک بیت هم صحبتان به بازی شطرنج سرخوشند از بیدل دهلوی
  • تک بیت همه از خاطرم گریخته اند از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت ندیدند با چرخ گردان نبرد از فردوسی
  • تک بیت تحقیق را به ما و من افتاده اختلاف از بیدل دهلوی
  • تک بیت بر من از لطف آفرین ها گفت از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت نیست صادق دشت پیمای طلب را تشنگی از صائب تبریزی
  • تک بیت عیب پوشند و در هنر نگرند از جامی
  • تک بیت پیش آن کس کز دل گرم است در آتش مدام از صائب تبریزی
  • تک بیت در سیاست موافقش دیدم از ملک الشعرای بهار

    • تعداد ابیات منتشر شده : 510165