سیمین ساق، بانک شعر پارسی

 
نظامی گنجوی
سیمین ساق » نظامی گنجوی » لیلی و مجنون » بخش ۲۱ - رسیدن نوفل به مجنون

لیلی پس پرده عماری

در پرده دری ز پرده داری

از پرده نام و ننگ رفته

در پرده نای و چنگ رفته

نقل دهن غزل سرایان

ریحانی مغز عطر سایان

در پرده عاشقان خنیده

زخم دف مطربان چشیده

افتاده چو زلف خویش درتاب

بی مونس و بیقرار و بیخواب

مجنون رمیده نیز در دشت

سرگشته چو بخت خویش می گشت

بی عذر همی دوید عذرا

در موکب وحشیان صحرا

بوری به هزار زور می راند

بیتی به هزار درد می خواند

بر نجد شدی ز تیر وجدی

شیخانه ولی نه شیخ نجدی

بر زخمه عشق کوفتی پای

وز صدمه آه روفتی جای

هر عاشق کاه وی شنیدی

هر جامه که داشتی دریدی

از نرم دلان ملک آن بوم

بود آهنی آب داده چون موم

نوفل نامی که از شجاعت

بود آنطرفش به زیر طاعت

لشگر شکنی به زخم شمشیر

در مهر غزال و در غضب شیر

هم حشمت گیر و هم حشم دار

هم دولتمند و هم درم دار

روزی ز سر قوی سلاحی

آمد به شکار آن نواحی

در رخنه غارهای دلگیر

می گشت به جستجوی نخجیر

دید آبله پای دردمندی

بر هر موئی ز مویه بندی

محنت زده غریب و رنجور

دشمن کامی ز دوستان دور

وحشی شده از میان مردم

وحشی دو سه اوفتاده دردم

پرسید ز خوی و از خصالش

گفتند چنانکه بود حالش

کز مهر زنی بدین حزینی

دیوانه شد این چنین که بینی

گردد شب و روز بیت گویان

آن غالیه را زیاد جویان

هر باد که بوی او رساند

صد بیت و غزل بدو بخواند

هر ابر کزان دیار پوید

شعری چو شکر بدو بگوید

آیند مسافران زهر بوم

بینند در این غریب مظلوم

آرند شراب یا طعامی

باشد که بدو دهند جامی

گیرد به هزار جهد یک جام

وان نیز به یاد آن دلارام

در کار همه شمارش اینست

اینست شمار کارش اینست

نوفل چو شنید حال مجنون

گفتا که ز مردمی است اکنون

کاین دل شده را چنانکه دانم

کوشم که به کام دل رسانم

از پشت سمند خیزران دست

ران بازگشاد و بر زمین جست

آنگاه ورا به پیش خود خواند

با خویشتنش به سفره بنشاند

می گفت فسانهای گرمش

چندانکه چو موم کرد نرمش

گوینده چو دیدگان جوانمرد

بی دوست نواله ای نمی خورد

هرچه آن نه حدیث دوست بودی

گر خود همه مغز پوست بودی

از هر نمطی که قصه می خواند

جز در لیلی سخن نمی راند

وان شیفته زره رمیده

زآنها که شنیده آرمیده

خوشدل شد و آرمیده با او

هم خورد و هم آشمید با او

با او به بدیهه خوش درآمد

چون دید حریف خوش برآمد

می زد جگرش چو مغز برجوش

می خواند قصیدهای چون نوش

بر هر سخنی به خنده خوش

می گفت بدیهه ای چو آتش

وان چرب سخن به خوش جوابی

می کرد عمارت خرابی

کز دوری آن چراغ پرنور

هان تا نشوی چو شمع رنجور

کورا به زر و به زور بازو

گردانم با تو هم ترازو

گر مرغ شود هوا بگیرد

هم چنگ منش قفا بگیرد

گر باشد چو شراره در سنگ

از آهنش آورم فرا چنگ

تا همسر تو نگردد آن ماه

از وی نکنم کمند کوتاه

مجنون ز سر امیدواری

می کرد به سجده حق گزاری

کاین قصه که عطر سای مغزست

گر رنگ و فریب نیست نغزست

او را به چو من رمیده خوئی

مادر ندهد به هیچ روئی

گل را نتوان به باد دادن

مه زاده به دیو زاد دادن

او را سوی ما کجا طوافست

دیوانه و ماه نو گزافست

شستند بسی به چاره سازی

پیراهن ما نشد نمازی

کردند بسی سپید سیمی

از ما نشد این سیه گلیمی

گر دست ترا کرامتی هست

آن دسترسی بود نه زین دست

اندیشه کنم که وقت یاری

در نیمه رهم فروگذاری

ناآمده این شکار در شست

داری زمن وز کار من دست

آن باد که این دهل زبانی

باشد تهی از تهی میانی

گر عهد کنی بدانچه گفتی

مزدت باشد که راه رفتی

ور چشمه این سخن سرابست

بگذار مرا ترا ثوابست

تا پیشه خویش پیش گیرم

خیزم پی کار خویش گیرم

نوفل ز نفیر زاری او

شد تیز عنان به یاری او

بخشود بر آن غریب همسال

هم سال تهی نه بلکه هم حال

میثاق نمود و خورد سوگند

اول به خدائی خداوند

وانگه به رسالت رسولش

کایمان ده عقل شد قبولش

کز راه وفا به گنج و شمشیر

کوشم نه چو گرگ بلکه چون شیر

نه صبر بود نه خورد و خوابم

تا آنچه طلب کنم بیابم

لیکن به توام توقعی هست

کز شیفتگی رها کنی دست

بنشینی و ساکنی پذیری

روزی دو سه دل به دست گیری

از تو دل آتشین نهادن

وز من در آهنین گشادن

چون شیفته شربتی چنان دید

در خوردن آن نجات جان دید

آسود و رمیدگی رها کرد

با وعده آن سخن وفا کرد

می بود به صبر پای بسته

آبی زده آتشی نشسته

با او به قرار گاه او تاخت

در سایه او قرارگه ساخت

گرمابه زد و لباس پوشید

آرام گرفت و باده نوشید

بر رسم عرب عمامه در بست

با او به شراب و رود بنشست

چندین غزل لطیف پیوند

گفت از جهت جمال دلبند

نوفل به سرش ز مهربانی

می کرد چو ابر درفشانی

چون راحت پوشش و خورش یافت

آراسته شد که پرورش یافت

شد چهره زردش ارغوانی

بالای خمیده خیزرانی

وآن غالیه گون خط سیاهش

پرگار کشید کرد ماهش

زان گل که لطافت نفس داد

باد آنچه ربود باز پس داد

شد صبح منیر باز خندان

خورشید نمود باز دندان

زنجیری دشت شد خردمند

از بندی خانه دور شد بند

در باغ گرفت سبزه آرام

دادند بدست سرخ گل جام

مجنون به سکونت و گرانی

شد عاقل مجلس معانی

وان مهتر میهمان نوازش

می داشت به صد هزار نازش

بی طلعت او طرب نمی کرد

می جز به جمال او نمی خورد

ماهی دو سه در نشاط کاری

کردند به هم شراب خواری

روزی دو بدو نشسته بودند

شادی و نشاط می فزودند

مجنون ز شکایت زمانه

بیتی دو سه گفت عاشقانه

کای فارغ از آه دودناکم

بر باد فریب داده خاکم

صد وعده مهر داده بیشی

با نیم وفا نکرده خویشی

پذرفته که پیشت آورم نوش

پذرفته خویش کرده فرموش

آورده مرا به دلفریبی

وا داده بدست ناشکیبی

دادیم زبان به مهر و پیوند

و امروز همی کنی زبان بند

صد زخم زبان شنیدم از تو

یک مرهم دل ندیدم از تو

صبرم شد و عقل رخت بربست

دریاب و گرنه رفتم از دست

دلداری بی دلی نمودن

وانگه به خلاف قول بودن

دور اوفتد از بزرگواری

یاران به از این کنند یاری

قولی که در او وفا نه بینم

از چون تو کسی روا نه بینم

بی یار منم ضعیف و رنجور

چون تشنه ز آب زندگی دور

شرطست به تشنه آب دادن

گنجی به ده خراب دادن

گر سلسله مرا کنی ساز

ورنه شده گیر شیفته ای باز

گر لیلی را به من رسانی

ورنه نه من و نه زندگانی

تازه ها

  • تک بیت قصبهای زربفت و خزهای نرم از نظامی گنجوی
  • تک بیت هم صحبتان به بازی شطرنج سرخوشند از بیدل دهلوی
  • تک بیت همه از خاطرم گریخته اند از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت ندیدند با چرخ گردان نبرد از فردوسی
  • تک بیت تحقیق را به ما و من افتاده اختلاف از بیدل دهلوی
  • تک بیت بر من از لطف آفرین ها گفت از ملک الشعرای بهار
  • تک بیت نیست صادق دشت پیمای طلب را تشنگی از صائب تبریزی
  • تک بیت عیب پوشند و در هنر نگرند از جامی
  • تک بیت پیش آن کس کز دل گرم است در آتش مدام از صائب تبریزی
  • تک بیت در سیاست موافقش دیدم از ملک الشعرای بهار

    • تعداد ابیات منتشر شده : 510165