چه کنم باکه کویم این سخنم
گله از بخت یا زچرخ کنم
جگرم خون گرفت و نیست کسی
که شود غمگسار من نفسی
روزعمرم به شب رسید ونبود
جز تعب حاصلم زچرخ کبود
ناله ام زان شدست سر آهنگ
کز عنا قامتم خمیده چو چنگ
اشک چون لعل گشت در چشمم
روز چول شب شدست بر چشمم
دود دل جیب و آستینم سوخت
سقف چرخ آه آتشینم سوخت
من مسکین مستمند ضعیف
باغم و محنتم ندیم و حریف
گله دارم ز روزگار بسی
با که گویم که نیست همنفسی
دوستی نیست کو شود همدم
همدمی نیست کو شود محرم
قدم از فکر ساختم با خود
بوکه بینم مگر به چشم خرد
جمله روی زمین بگردیدم
همدمی کافرم اگر دیدم
دلم از جور چرخ جفت عناست
که اندرین روزگار قحط وفاست
خود گرفتم که آن سخن دانم
کز عبارت نظیر حسانم
در چنین روزگار بانفرت
با چنین منعمان دون همّت ،
چون کشم این همه پریشانی
در ثنا و مدیح حسانی
روزگاری بهانه می جستم
قصه ای را فسانه می جستم
تا سخن را بر آن اساس نهم
زان سخن بر جهان سپاس نهم
چند جستم ولیک دست نداد
قصه ای آنچنان نمی افتاد
که بر او زبور سخن بندم
دل در این بند بود یک چندم
آخرالامر یک شبی با دل
گفتم ای خفتهٔ زخود غافل
چند گرد دروغ گردی تو
آبرویم بری چه مردی تو؟ !
بس از ان وصف زلف و طره وخال
بس از این هرز گفت وگوی محال !
چون زمدح آب روی نفزاید
گر نگویی مدیح هم شاید
پن سپس در ره طریقت پوی
کر سخن گویی از حقیقت گوی
خاطرم چون در دقایق زد
قرعه بر رقعهٔ حقایق زد
نکئه ای چند لایق آمد پیش
جمله سر حقایق آمد پیش
سخن نغز همچو در ثمین
درج در نکته های سحر مبین
داد ایزد شعار توفیقش
نام کردم « طریق تحقیقش »
