اگر نه بستهٔ این بی هنر جهان شده ای
چرا که همچو جهان از هنر جهان شده ای؟
تن تو را به مثل مادر است سفله جهان
تو همچو مادر بدخو چنین ازان شده ای
چرا که مادر پیر تو ناتوان نشده است
تو پیش مادر خود پیرو ناتوان شده ای؟
فریفته چه شوی ای جوان بدانکه به روی
چو بوستان و به قد سرو بوستان شده ای؟
چگونه مهر نهم بر تو زان سپس که به جهل
تو بر زمانهٔ بدمهر مهربان شده ای
به خوی تن مرو ایرا که تو عدیل خرد
به سفله تن نشدی بل به پاک جان شده ای
نگاه کن که: در این خیمهٔ چهارستون
چو خسروان ز چه معنی تو کامران شده ای
چه یافتی که بدان بر جهان و جانوران
چنین مسلط و سالار و قهرمان شده ای
زمین و نعمت او را خدای خوان تو کرد
که سوی او تو سزای نعیم و خوان شده ای
طفیلیان تو گشتند جمله جانوران
بر این مبارک خوان و تو میهمان شده ای
گمان مبر که بر این کاروان بسته زبان
تو جز به عقل و سخن میر کاروان شده ای
اگر به عقل و سخن گشته ای بر این رمه میر
چرا ز عقل و سخن چون رمه رمان شده ای؟
چرا که قول تو چون خز و پرنیان نشده است
اگر تو در سلب خز و پرنیان شده ای؟
تو را همی سخنی خوب گشت باید و خوش
تو یک جوال پی و گوشت و استخوان شده ای
تو را به حجر گکی تنگ در ببست حکیم
نه بند در تو چنین از چه شادمان شده ای؟
یقین بدان که چو ویران کنند حجرهٔ تو
همان زمان تو بر این عالی آسمان شده ای
نهان نه ای ز بصیرت به سوی مرد خرد
اگرچه از بصر بی خرد نهان شده ای
زفضل و رحمت یزدان دادگر چه شگفت
اگر تو میر ستوران بی کران شده ای!
نگاه کن که چو دین یافتی خدای شدی
که چون خدای خداوند هندوان شده ای
اگر به دین و به دنیا نگشته ای خشنود
درست گشت که بدبخت و بدنشان شده ای
به دوستان و به بیگانگان به باب طمع
به سان اشعب طماع داستان شده ای
اگر جهان را بندهٔ تو آفرید خدای
تو پس به عکس چرا بندهٔ جهان شده ای
بدوز چشم ز هر سوزیان به سوزن پند
که زارو خوار تو از بهر سو زیان شده ای
به شعر حجت گرد طمع ز روی بشوی
اگر به دل تبع پند راستان شده ای
وگر عنان خرد داده ای به دست هوا
چو اسپ لانه سرافشان و بی عنان شده ای
سخن بگو و مترس از ملامت، ای حجت
که تو به گفتن حق شهرهٔ زمان شده ای
تو نیک بختی کز مهر خاندان رسول
غریب و رانده و بی نان و خان و مان شده ای
به حب آل نبی بر زبان خاصه و عام
نه از گزاف چنین تو مثل روان شده ای
بس است فخر تو را این که بر رمهٔ ایزد
به سان موسی سالار و سرشبان شده ای
جهان چو مادر گنگ است خلق را و تو باز
به پند و حکمت از این گنگ ترجمان شده ای
گمان بد بگریزد ز دل به حکمت تو
از آن قبل که تو از حق بی گمان شده ای
به آب پند و طعام بیان و جامهٔ علم
روان گمره را نیک میزبان شده ای
قران کنند همی در دل تو حکمت و پند
بدان سبب که به دل خازن قران شده ای
تو ای ضعیف خرد ناصبی که از غم من
چو زرد بید به ایام مهرگان شده ای
به تو همی نرسد پند دل پذیرم ازانک
تو بی تمیز به گوش خرد گران شده ای
ز بهر دوستی آل مصطفی بر من
بزرگ دشمن و بدگو و بدزبان شده ای
تو بی تمیز بر الفغدن ثواب مرا
اگر بدانی مزدور رایگان شده ای
